دیجیزا/ ماشین آنتیکیترا (Antikythera Mechanism) وسیله‌ای باستانی با قدمت دو هزار سال بوده که برخی آن را به عنوان قدیمی‌ترین کامپیوتر جهان می‌شناسند و به نظر می‌رسد که اسرار آن به تازگی کشف شده‌اند.
ماشین آنتیکیترا (Antikythera Mechanism) که با نام ساز و کار آنتیکیترا هم شناخته می‌شود، شیئی باستانی و فوق‌العاده مرموز بوده که چیزی در حدود صد سال پیش در بقایای یک کشتی پیدا شد. این جسم ۲ هزار ساله به اعتقاد برخی قدیمی‌ترین کامپیوتر ساخت دست بشر بوده که نحوه عملکرد و یا حتی موارد استفاده آن تا به امروز یک راز باقی مانده‌اند. با این وجود محققان کالج دانشگاهی لندن (UCL) اخیرا از پرده‌برداری از اسرار این شیء عجیب و مرموز خبر داده‌اند.
در واقع در سال ۱۹۰۱ بود که دانشمندان آنتیکیترا را در بقایای یک کشتی رومی در نزدیکی‌های یونان کشف کردند؛ از همان زمان تاکنون، با وجود تمامی پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی بشر، کسی نمی‌دانست که شیء کشف شده دقیقا چه ماهیتی دارد. با این حال از آنجایی که بشریت تا زمان پیدا کردن پاسخی برای تمامی پرسش‌هایش دست از تلاش برنمی‌دارد، به نظر می‌رسد که گروهی از دانشگاه UCL با استفاده از فناوری مدل‌سازی سه بعدی کامپیوتری، به رازهای ساز و کار آنتیکیترا پی برده‌اند.
کشف اسرار ماشین آنتیکیترا
به گفته محققان کالج دانشگاهی لندن، بزرگ‌ترین چالش بر سر راه مشخص کردن کارایی دستگاه مورد نظر این بود که تنها یک سوم از این شیء سالم مانده و نمی‌توان با اطمینان صد درصدی مشخص کرد که دو سوم باقی مانده ماشین آنتیکیترا دقیقا چه جزئیاتی داشته است.
با این وجود دانشمندان این احتمال را مطرح کرده‌اند که آنتیکتیرا به عنوان وسیله‌ای دستی، به منظور پیش‌بینی ماه گرفتگی‌ها، خورشید گرفتگی‌ها و همچنین سایر وقایع ستاره شناسی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. البته در گذشته دانشمندان کارایی قسمت پشتی این وسیله را مشخص کرده بودند؛ با این حال همان‌طور که در تصاویر موجود می‌بینیم، قسمت جلویی این ماشین شامل چرخ دنده‌هایی می‌شود که کارایی آن‌ها تا زمان انتشار مقاله جدید تیم UCL یک راز باقی مانده بود.
این دانشمندان در تلاش برای ساخت یک مدل کامل از کل وسیله، قسمت جلویی ماشین آنتیکیترا را شبیه‌سازی کردند. در میان جزئیات تحقیق تازه منتشر شده آمده که خورشید، زمین، ماه و سایر سیاره‌ها با مهارتی شگفت‌انگیز در این وسیله به نمایش گذاشته شده‌اند. بر اساس اطلاعات موجود، مدلی که محققان کالج دانشگاهی لندن از این وسیله شبیه‌سازی کرده‌اند، کامل‌ترین مدلی بوده که تا به امروز ساخته شده و دستورالعمل‌ها، جزئیات و تمامی ویژگی‌هایی که در حکاکی‌های روی شیء باستانی اصلی نوشته شده بودند هم در این مدل لحاظ شدند.
شبیه‌سازی پیشرفته
همان‌طور که اشاره شد، به نظر می‌رسد که آنتیکیترا یک ماشین حساب دستی ستاره شناسی و اولین کامپیوتر آنالوگ ساخت دست بشر بوده است. از ماده برنز برای ساخت این وسیله استفاده شده و ده‌ها چرخ‌دنده گوناگون برای ساخت آن به کار رفته است. در قسمت پشت شیء اصلی توضیحاتی در مورد بخش جلویی ماشین نوشته شده و در میان این نوشته‌ها، اطلاعاتی در مورد حرکت ۵ سیاره‌ای که در زمان ساخت این دستگاه برای دانشمندان آن زمان شناخته شده بودند، وجود دارد.
محققان می‌گویند که در زمان کشف ماشین آنتیکیترا در اوایل قرن گذشته میلادی، تنها ۸۲ تکه از این شیء جان سالم به در برده بودند و عملا دو سوم وسیله مورد نظر از بین رفته بود. با این حال محققان کالج دانشگاهی لندن موفق شده‌اند تا به کمک تازه‌ترین دستاوردهای علمی اطلاعات مهمی در مورد کارایی این وسیله به دست آوردند. هنوز مشخص نیست که مدل شبیه‌سازی شده این محققان چه زمانی آماده می‌شود، با این حال انتظار می‌رود که به زودی شاهد پرده‌برداری از ورژنی کامل از این کامپیوتر ۲ هزار ساله باشیم.