ساخت و ساز در بزرگ‌ترین چشم جهان به آسمان، “تلسکوپ بی‌اندازه بزرگ” (ئی‌ال‌تی، ELT) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اِسو) رو به پیشرفت است! [اینجا واژه‌ی “بی‌اندازه” هم‌ارزِ فارسیِ “Extremely” است-م]

پس از یک کاهش فعالیت چشمگیر در کارهای ساختمانی به دلیل همه‌گیری جهانی کووید-۱۹، از جمله تقریبا یک سال بسته شدنِ کاملِ جایگاه، در میانه‌های ۲۰۲۱ کارها از سر گرفته شد. چنانکه این تصویر که در ژانویه‌ی ۲۰۲۲ گرفته شده نشان می‌دهد، شالوده‌های این تلسکوپ هیولاپیکرِ ۳۹ متری گذاشته شده و دارد ما را یک گام به گره‌گشایی از برخی از دست نیافتنی‌ترین رازهای جهان هستی نزدیک‌تر می‌کند.

نخستین نماهای گنبدِ تماشاییِ ئی‌ال‌تی دارد شکل می‌گیرد. این ساختار غول‌پیکر حدود ۸۰ متر بلندی خواهد داشت، با قطری نزدیک به ۸۸ متر که تقریبا هم‌ارز پهنای یک زمین فوتبال است. در سمت چپ می‌توانید داربست و نخستین قالب‌ریزیِ  کوتاه‌اسکله‌ی گنبد را ببینید. این کوتاه‌اسکله با یک ساختمان کمکی دایره‌ای در بر گرفته خواهد شد و شالوده‌ی بتُنی‌اش تقریبا کامل شده است.

نیروگاه‌های الکتریکی، گرمایی و هیدرولیکی گوناگونی که برای راه‌اندازی ئی‌ال‌تی به کار گرفته می‌شوند اینجا جای داده خواهند شد. کل این سازه برای محافظت در برابر زمین‌لرزه‌های بزرگ و لرزش‌های دیگر بر روی کمک‌فنرهایی جای می‌گیرد که از پیش کارگذاری و تراز شده‌اند.

بیننده‌ی تیزبین می‌تواند جلوی گنبد، کنار جایی که ورودی خواهد بود یک گودال ژرف را ببیند که جایگاه یک برج ویژه برای آزمایش و واسنجیِ (کالیبره کردنِ) آینه‌ی ام۴ تلسکوپ خواهد بود.

این آینه بخشی بنیادین از سامانه‌ی اپتیک سازگارِ ئی‌ال‌تی است و می‌تواند برای اصلاح اثر آشفتگی‌های هوای زمین و همچنین اثر لرزش‌هایی که از حرکت تلسکوپ و وزش باد پدید می‌آید، به سرعت خود را وادیسیده و تغییر شکل دهد. زمانی که کامل شد، این بزرگ‌ترین آینه‌ی سازگاری خواهد بود که تاکنون برای یک تلسکوپ ساخته شده و به تلسکوپ بی‌اندازه بزرگ اجازه خواهد داد تا کیهان را با جزییاتی بی‌سابقه ببیند.

انتظار اینست که این تلسکوپ در سال ۲۰۲۵ کار خود را آغاز کند.

همسنجی میان بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های جهان که برخی هنوز در دست ساختند. از چپ به راست: تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی)، تلسکوپ بی‌اندازه بزرگ (ئی‌ال‌تی)، تلسکوپ کک، تلسکوپ سی متری (تی‌ام‌تی)، تلسکوپ بزرگ جزایر قناری (جی‌تی‌سی)، تلسکوپ سوبارو، تلسکوپ بزرگ آفریقای جنوبی (اس‌ای‌ال‌تی)، تلسکوپ فناوری نوین (ان‌تی‌تی)، تلسکوپ غول‌پیکر ماژلان (جی‌ام‌تی)، تلسکوپ بزرگ پیمایش همدید (ال‌اس‌اس‌تی)-