بیگ بنگ/ گورخرها پوشیده از راه راه‌هایی با تنوعی حیرت‌انگیز هستند که از سیاه در بزرگسالان تا قهوه‌ای روشن در کره‌ها متغیر است. سال‌های زیادی است که محققان بدنبال علت این خطوط راه راه‌ روی بدن این جانوران هستند، یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که مگس‌های انگلی با مشاهدۀ الگوی راه راه گورخرها دچار سردرگمی می‌شوند.
در طی دهه گذشته، “تیم کارو” از دانشکده علوم زیست‌شناسی دانشگاه بریستول نظریه‌های جالبی مانند استفاده از این خطوط راه راه برای پنهان ماندن از دست شکارچیان، استفاده از آنها بعنوان نوعی مکانیسم خنک کننده از طریق ِ شکل‌گیری جریان‌های همرفتی و نقش این نوارها در تعاملات اجتماعی، را مورد بررسی قرار دادند و همۀ این فرضیه‌ها رد شدند.

اینکه این خطوط راه راه باعث سردرگمی شکارچیان می‌شود نیز یک توضیح متداول است، اما هیچگونه دادۀ علمی در این رابطه وجود ندارد. در عوض، شواهد نشان می‌دهد که مگس‌های انگلی با مشاهدۀ الگوی راه راه گورخرها دچار سردرگمی می‌شوند.

در یک مقاله جدید، دانشمندان بریستول با بررسی دقیق مکانیسم این خطوط، فرضیه منحصربفردی را ارائه نمودند. پیش از این، محققان نشان دادند که مگس‌های جنگلی خون‌آشام به گورخرها هم همانند اسب‌ها هجوم می‌آورند، اما پس از نزدیک شدن به آنها موفق نمی‌شوند روی بدنشان بنشینند و یا سرعت‌شان کاهش می‌یابد.

 در اصل، خطوط راه راه بدن گورخر، مگس‌ها را گیج کرده و آنها را مجبور می‌کند تا از روی پوست بلند شده یا مجددا در هوا به پرواز در آیند. این محققان در مطالعه جدیدشان مکانیسم بالقوه‌ای را که سبب ایجاد چنین پدیده‌ای می‌شود توضیح داده و آن را «اثر روزنه» نامیدند.

دکتر “مارتین هاو”، نویسنده اصلی این مطالعه، از دانشکده علوم زیست شناسی بریستول، گفت: «اثر روزنه یک توهم نوری مشهور است که از لحاظ دید انسانی، بعنوان اثر barber-pole نیز شناخته می‌شود. این اثر در واقع مثل خطوط متحرکی است که در آن به نظر می‌رسد مارپیچی از خطوط بر روی میله عمودی، به هنگام چرخش ِ میله، به سمت بالا حرکت می‌کند. بنابراین جهت حرکت واقعی مشخص نیست؛ لذا به نظر می‌رسد که ستون به سمت بالا حرکت می‌کند نه اینکه به دور محور خود می‌چرخد.

وی گفت: «ما تصمیم گرفتیم ببینیم که آیا این توهم در چشم مگس‌ها نیز اتفاق می‌افتد یا خیر، زیرا وقتی آنها به سمت ِ گورخرها حرکت می‌کنند غالبا بر زمین می‌افتند. وقتی که مگس‌ها به سطحی نزدیک می‌شوند، سرعت خود را با توجه به سرعت گسترش سطح در برابر بیناییشان تنظیم می‌کنند و این امر امکان فرود آهسته و کنترل شده را برایشان فراهم می‌کند.

 “اما خطوط راه راه می‌تواند ” شار نوری را از طریق دیافراگم مختل کنند و سبب گردند که مگس تصور کند که سطح فرود بسیار دورتر از آنچه در واقعیت می‌باشد است. بنابراین، مگس‌ها قادر به فرود نخواهند بود یا بر زمین می‌افتند. علیرغم جذابیت این موضوع برای اکولوژیست‌های بینایی‌سنجی، این تحقیق نشان داد که “اثر روزنه” مکانیسم نهفته در پشت علت گیجی مگس‌ها نیست چراکه دانشمندان فرود مگس بر روی گورخرها را در مقابل الگوی شطرنجی بررسی نمودند.

از آنجا که الگوی شطرنجی دارای ورودی بصری عاری از اثر دیافراگم بودند، انتظار می‌رفت مگس‌ها بدون مشکل روی آنها فرود بیایند. با این وجود، مگس‌ها با این الگوی شطرنجی نیز مشکل داشتند و نمی‌توانستند به راحتی بر روی آن بنشینند. بنابراین، خطوط گورخرها مشخصه منحصر به فرد آنها برای دورکردن مگس‌ها نیست، بلکه الگوهای دیگر نیز می‌توانند مؤثر باشند.

پروفسور “کارو”، نویسنده ارشد این مقاله در پایان گفت:«نه تنها این مطالعات هیجان‌انگیز ما را به درک درستی از منحصربفردترین و فوتوژنیک‌ترین گونه‌های زمین نزدیک نمود، بلکه به کشاورزانی که در تلاش هستند تا خسارات ناشی از حشرات را به حداقل برسانند و حتی به شرکت‌های پوشاک نیز کمک خواهد کرد.» بنابراین شاید راه راه گورخرها که نوعی استتار برای این جانور می‌باشد در واقع بعنوان واکنشی به مگس‌هاس مزاحم تکامل یافته باشد که از خون آنها تغذیه می‌کنند. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریۀ Proceedings of the Royal Society B منتشر شده است.