پایش (مانیتورینگ) زیستی انسان یک حرکت مدرن است که هدف آن نظارت و اندازه گیری قرار گرفتن انسان در معرض مواد مختلف محیطی، طبیعی یا مصنوعی است. تکنیک‌های زیادی در این نظارت استفاده می‌شوند و می‌توانند برای ایمنی جهان در حال توسعه ما ضروری باشند.
اندازه‌گیری‌ها یا نمونه‌های زیادی از یک فرد می‌تواند در حین زیست پایشی گرفته شود، از جمله آنها مایعات بدن، مانند ادرار، خون، و نمونه‌هایی از بافت‌های مختلف بدن است.
سطح مواد و متابولیت های مختلف در خون و ادرار اندازه گیری می شود، از جمله آنها شامل آلاینده های مختلف، ترکیبات آلی یا فلزات آزاد و عناصر کمیاب است.
تأثیر غلظت یا سطوح یک ماده و تأثیر بیوشیمیایی و بیولوژیکی آنها قابل پایش است. سطوح یک آلاینده در مایعات بدن را می توان در بسیاری از نمونه ها اندازه گیری کرد تا مشخص شود که چه غلظتی باعث ایجاد اثر سمی می شود. سپس می توان از این اندازه گیری برای اطمینان از اینکه قرار گرفتن در معرض جمعیت انسانی کمتر از این سطح باقی می ماند استفاده کرد.
اثر بیوشیمیایی یک ماده با اندازه گیری اینکه آیا این ماده با مولکول های زیستی مهم بدن مانند DNA یا پروتئین ها ارتباط برقرار می کند یا برهم کنش دارد، نظارت می شود.
پس از اندازه گیری همه این اثرات یک ماده خاص، می توان وقوع آن را مرتبط کرد. به عنوان مثال، اگر در جمعیت های خاصی شایع است، بنابراین اگر می توان برای کاهش مواجهه در این مناطق اقدام کرد. در تئوری، پایش زیستی انسان بر این مواد می تواند سلامت جمعیت عمومی را به طور چشمگیری افزایش دهد.
POP ها و آلودگی
POP ها یا آلاینده های آلی پایدار، موادی هستند که در برابر تخریب طبیعی مقاومت می کنند و در محیط باقی می مانند. این مواد به طور بالقوه می توانند اثرات مضری برای انسان و سایر گونه ها داشته باشند.
نمونه هایی از POP ها عبارتند از آفت کش ها، مانند DDT، محصولات جانبی صنعتی و مشتقات آنها. این مواد در بسیاری از گونه‌ها تجمع می‌یابند، اما بیشتر در گونه‌هایی که در بالای زنجیره غذایی قرار دارند، مانند انسان، یافت می‌شوند.
مانیتورینگ زیستی انسانی می تواند خطر این مواد را برای انسان ارزیابی کند و اینکه آیا باید تغییراتی در فراوانی آنها ایجاد شود؟
آلاینده ها چگونه وارد بدن می شوند؟
رایج ترین راه ورود آلاینده ها و مواد سمی یا از طریق پوست، راه های هوایی یا بلع است. میزان جذب مولکول ها به عوامل زیادی از جمله اندازه مولکول، خواص شیمیایی و فیزیکی، و زمان قرار گرفتن در معرض بستگی دارد.
با استفاده از تجهیزات ایمنی مربوطه در مشاغل خاص و دوری از موادی مانند آزبست می توان از قرار گرفتن در معرض مواد بالقوه سمی جلوگیری کرد، اما از همه آلاینده ها به راحتی جلوگیری نمی شود.
به عنوان مثال، زندگی در یک شهر و نه در یک منطقه روستایی، می تواند به شدت قرار گرفتن در معرض آلاینده های آلی در هوا و آب را افزایش دهد. آلاینده های مصنوعی مانند دوده و سایر محصولات فرعی احتراق برای انسان سمی تر از آلاینده های طبیعی هستند، مانند گرده و گرد و غبار که بیشتر در مناطق روستایی یافت می شوند.
بنابراین، نظارت بر سطوح زیربنایی برخی POPها در جمعیت انسانی بسیار مهم است، زیرا شهرها در حال رشد هستند و مناطق روستایی کمتر در دسترس هستند.
چه چیزی آلاینده ها را بسیار خطرناک می کند؟
آلاینده هایی مانند POP ها می توانند اشکال مختلفی از آسیب به بدن داشته باشند. عوامل اکسید کننده و سرطان زا در آلودگی هوا بسیار رایج هستند و می توانند گونه های فعال اکسیژن مانند رادیکال ها و پراکسیدها را در بدن تشکیل دهند.
اینها می توانند به DNA و پروتئین ها آسیب بزنند، باعث التهاب در بافت ها شوند و قرار گرفتن در معرض مزمن می تواند عواقب کشنده ای داشته باشد.
قرار گرفتن در معرض مواد سرطان زا در دوره های زمانی طولانی نیز به طور تصاعدی شانس ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. بنابراین، نظارت بر سطوح این آلاینده ها در بدن انسان از اهمیت حیاتی برخوردار است.
