صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای ۹ ماهه شرکت‌های خودروساز منتهی به ۳۰ آذرماه سال‌جاری که در سایت کدال سازمان بورس منتشر شد، نشان می‌دهد خودروسازان حدود ۶۸ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته را در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. این میزان زیان انباشته به نسبت زیان انباشته ثبت شده در شهریورماه امسال حدود ۱۵ درصد رشد نشان می‌دهد. اما وضعیت زیان تولید در خودروسازی به چه صورت بوده است؟ بررسی اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو به‌رغم ثبت زیان تولیدی در حدود ۵ هزار و ۴۷۵ میلیارد تومان در پایان فصل پاییز سال‌جاری توانسته‌اند روند زیان‌دهی خود را در بازه ۹ ماهه امسال به نسبت ۹ ماهه سال گذشته حدود ۱۴ درصد کاهش دهند.
سه خودروساز بزرگ کشور سال گذشته در همین بازه زمانی در مجموع حدود 6 هزار و 375 میلیارد تومان زیان تولید را در کارنامه خود ثبت کردند. ( البته سال گذشته در پایان فصل پاییز پارسخودرو حدود 73 میلیارد تومان سود به حساب خود واریز کرد) افت زیان تولید خودروسازان در سال‌جاری به نسبت سال گذشته را می‌توان در تغییر استراتژی تولید شرکت‌های خودروساز جست‌وجو کرد. خودروسازان سال گذشته طی سه مجوز افزایش قیمتی که از طرف شورای رقابت دریافت کردند توانستند قیمت محصولات تولیدی خود را افزایش دهند. اما به ناگاه شورای رقابت که در آن مقطع مسوول تعیین قیمت کارخانه‌ای خودرو بود حدود 9 ماه هیچ مجوز افزایش قیمتی برای شرکت‌های خودروساز صادر نکرد. خودروسازان که به نوعی در منگنه قرار گرفته بودند از ابتدای سال‌جاری با تغییر استراتژی تولید توانسته‌اند زیان خود را در این بخش کاهش دهند.
اما استراتژی ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو چه بود؟
سه خودروساز بزرگ کشور تولید محصولات پرتیراژ خود را که تولیدشان زیان بیشتری برای آنها به همراه داشت کاهش دادند. به عبارت دیگر تولید محصولاتی مانند خانواده پژو کاهش پیدا کرد و در مقابل تولید محصولات کم‌تیراژ خود را که زیان کمتری به آنها تحمیل می‌کرد یا می‌توانستند نیم‌نگاهی به دریافت سود از ناحیه فروش آنها داشته باشند را در دستورکار قرار دادند. بنابراین بر اساس این استراتژی تولید محصولاتی مانند رانا پلاس، سمند سورن پلاس، دنا پلاس با موتور توربو شارژ و گیربکس اتوماتیک افزایش یافته است. صعودی شدن نمودار درآمدی خودروسازان را می‌توان به همین دلیل دانست. به دیگر سخن آنها می‌توانند محصولات کم‌تیراژ را با قیمت‌ها بالاتر بفروش برسانند. خودروسازان در پایان نهمین ماه از سال‌جاری توانسته‌اند از ناحیه فروش محصولات خود در مجموع بیش از 109 هزار و 200 میلیارد تومان درآمد کسب کنند.
این میزان درآمد در مقابل درآمدی که آنها در پایان آذرماه 99 در صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای خود درج کردند از رشد حدود 5/ 97 درصدی حکایت دارد. ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو سال گذشته در همین بازه زمانی حدود 55 هزار و 300 میلیارد تومان درآمد به حساب‌های خود واریز کردند. اما همان طور که ذکر شد به‌رغم رشد درآمد شرکت‌های خودروساز زیان انباشته آنها نیز حدود 15درصد افزایش پیدا کرد.
اما خودروسازان به طور متوسط طی 9 ماهی که از سال‌جاری گذشت روی تولید هر دستگاه خودرو چه میزان زیان دیدند؟
زیان تولید حدود 5 هزار و 475 میلیارد تومان سه خودروساز در پایان آذرماه سال‌جاری با توجه به تولید حدود 667 هزار و 700 دستگاه خودرو در همین بازه زمانی نشان می‌هد به طور متوسط ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو روی تولید هر محصول خود حدود 8 میلیون و 200 هزار تومان زیان کردند.
پراید وانت، تنها محصول سودده
حال سراغ جزئیات عملکرد 3 شرکت بزرگ خودروسازی کشور یعنی ایرانخودرو، سایپا و پارسخودرو میرویم. سه خودروساز بزرگ کشور تا پایان فصل پاییز نزدیک به 5 هزار و 475 میلیارد تومان زیان تولید را در صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 9 ماهه خود ثبت کردند. در این بین سایپا بیشترین زیان تولید را در کارنامه خود درج کرده است. این خودروساز در بازه 9 ماهه در مجموع نزدیک به 2 هزار و 800 میلیارد تومان زیان تولید را به خود دیده است. این زیان تولید که سایپا متحمل شده حدود 51 درصد زیانی است که کل خودروسازی کشور از ناحیه تولید در بازه زمانی یاد شده در صورت‌های مالی خود ثبت کرده است. خودروساز ساکن کیلومتر 15 جاده مخصوص در پایان 9 ماه سال‌جاری حدود 29هزار و 250 میلیارد تومان درآمد کسب کرد، اما در همین بازه زمانی بیش از 32 هزار میلیارد تومان هزینه تولید را تجربه کرده است. نارنجی‌های جاده مخصوص در پایان فصل پاییز سال‌جاری بیش از 226 هزار و 400 دستگاه از انواع محصولات خود را فروخته و با توجه به درآمدی که از این ناحیه کسب کرده‌اند به طور متوسط هر دستگاه محصول فروخته شده توسط این خودروساز حدود 130میلیون تومان قیمت خورده است.
آن‌‌‌طور که مدیران سایپا ادعا می‌کنند این خودروساز تنها در تولید وانت 151 یا همان وانت پراید توانسته سود به حساب خود واریز کند. سود حاصل از فروش حدود 16 هزار و 500 دستگاه وانت پراید برای این خودروساز حول و حوش 590 میلیارد تومان برآورد می‌شود. اما سایپایی‌ها از ناحیه تولید و فروش خانواده X200 حدود 3 هزار و 500 میلیارد تومان زیان دیدند. نارنجی‌های جاده مخصوص در پایان آذرماه سال‌جاری 194 هزار و 700 دستگاه از اعضای خانواده X200 را برای مشتریان فاکتور کردند. شاهین محصول نوبرانه سایپایی‌ها نیز پشت سر خانواده X200 در جاده زیان‌دهی حرکت کرد. خودروساز ساکن کیلومتر 15 جاده مخصوص از محل فروش 14هزار و 850 دستگاه از این خودرو حدود 217 میلیارد تومان زیان به خود دیدند.
حال سراغ پارسخودرو میرویم. این خودروساز نیز که به نوعی فرزند سایپا محسوب می‌شود، از اختلاف «مبلغ فروش» و «بهای تمام‌‌‌شده» زیانی بیش از 50 میلیارد تومانی را در صورت‌های مالی خود تا پایان فصل پاییز 1400 درج کرده است. درآمد عملیاتی پارسخودرو در بازه زمانی یاد شده حدود 5 هزار و 727 میلیارد تومان بود اما در همین بازه زمانی حدود 5 هزار و 778 میلیارد تومان هزینه تولید روی دست پارسخودرو گذاشت. سومین خودروساز بزرگ کشور طی 9 ماهی که از سال‌جاری گذشته در مجموع حدود 91 هزار و 800 دستگاه خودرو فروخته است.
پارس‌‌‌خودرویی‌‌‌ها طی بازه زمانی یاد شده از گروه Q200 حدود 26 هزار و 400 دستگاه به فروش رساندند و از ناحیه فروش این تعداد از خانواده Q200 حدود 9 میلیارد تومان سود کردند. پارس‌‌‌خودرویی‌‌‌ها تا پایان فصل پاییز امسال بیش از 16 هزار دستگاه از خانواده S200 فروخته‌‌‌اند و از این ناحیه نیز حول‌‌‌وحوش 20 میلیارد تومان سود کردند. متوسط قیمت فروخته شده برای انواع محصولات این دو خانواده 13 میلیارد و 800 هزار تومان بود. پارسخودرو محصولات این دو خانواده را به صورت حق‌العمل کاری برای سایپا تولید می‌کند.
حرکت رانا در جاده درآمدزایی
حال سراغ ایرانخودرو میرویم تا صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای این خودروساز را تا پایان آذرماه سال‌جاری بررسی کنیم.
ایران‌خودرویی‌ها تا پایان فصل پاییز در مجموع حدود 2 هزار و 620 میلیارد تومان زیان انباشته را در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. این میزان زیان تولید حول و حوش 47 درصد از زیان کل خودروسازی را در پایان فصل پاییز سال 1400 به خود اختصاص می‌دهد. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص، فروش نزدیک به 309هزار دستگاه از محصولات خود را تا پایان آذرماه امسال نهایی و از محل فروش این تعداد خودرو حدود 74هزار و 240میلیارد تومان نقدینگی به حساب خود واریز کرد. اما برای تولید آن بیش از 76 هزار و 850 میلیارد تومان هزینه توسط آبی‌های جاده مخصوص انجام شده است. ایران‌خودرویی‌ها همچنان از ناحیه فروش گروه پژو زیان را تجربه می‌کنند. آبی‌های جاده مخصوص طی 9 ماهی که از سال‌جاری گذشت توانسته‌اند حدود 211 هزار و 200 دستگاه از محصولات حاضر در این گروه خودرویی را برای مشتریان خود فاکتور کنند و از محل فروش این تعداد محصول با برند پژو بیش از 5 هزار و 850 میلیارد تومان زیان نصیب ایران خودرو شد. تولید گروه سمند هم برای ایران‌خودرویی‌ها زیان در پی داشته است. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص از ناحیه فروش حدود 38 هزار دستگاه انواع سمند حدود هزار و 488 میلیارد تومان زیان را در صورت‌های مالی خود ثبت کرد. این میزان زیان ثبتی، سبب شده تا گروه سمند در جایگاه دوم محصولات زیان‌ده ایرانخودرو قرار گیرد. تولید دنا نیز تا پایان آذرماه سال‌جاری حدود 156 میلیارد تومان زیان به ایرانخودرو تحمیل کرده است. آبی‌های جاده مخصوص طی 9 ماهی که از سال جاری گذشت تولید بیش از 30 هزار دستگاه انواع دنا شامل دنا معمولی، دنا پلاس، دنا پلاس با گیربکس معمولی و موتور توربو شارژ و دنا پلاس با گیربکس اتوماتیک و موتور توربو شارژ را نهایی کردند. بنابراین دنا پشت سر محصولات پژو و گروه سمند در جاده زیان‌دهی حرکت کرده است. در میان محصولات ایرانخودرو، تنها تولید رانا سود را به حساب این خودروساز واریز کرده است. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص حدود 6 میلیارد و 905 میلیون تومان سود از ناحیه فروش بیش از 19 هزار و 600 دستگاه رانا نصیب خود کردند.
اما این خودروساز تولید هایما و تارا را نیز با ضرر انجام داده است. بررسی صورت‌های مالی ایرانخودرو در پایان آذرماه سال‌جاری نشان می‌دهد این خودروساز نزدیک به 9 هزار و 900 دستگاه انواع هایما و تارا برای مشتریان فاکتور کرده اما از ناحیه فروش این تعداد خودرو بیش از 53 میلیارد و 370 میلیون تومان زیان دیده است.