دیجیزا/پیکره‌ی اشک-مانندِ این ستاره‌ی درخشان نشان می‌دهد که دارد توسط همدم نیرومند و ناپیدایی کشیده می‌شود
* یک سامانه‌ی ستاره‌ایِ نویافته نزدیک‌ترین نامزدِ ابرنواختر از گونه‌ی یکم‌ای (Type Ia) به زمین است که تاکنون یافته شده.
اخترشناسان یک ستاره‌ی کمیاب با پیکره‌ی اشک-مانند را یافته‌اند که حدود ۱۵۰۰ سال نوری دورتر از زمین در گردش است.
چرا این ستاره می‌گرید؟ زیرا در رابطه‌ای زهرآلود با همدمی‌ست که دارد عملا شیره‌ی جانش را می‌کشد. در این گونه رابطه‌های ستاره‌ای، هیچ جدایی دوستانه‌ای در کار نیست؛ داستان عاشقانه تنها زمانی به پایان می‌رسد که هر دو ستاره در یک انفجار خشن گرماهسته‌ای که در سرتاسر کهکشان دیده می‌شود منفجر می‌شوند. ما هم برای این داستان می‌گرییم.
ولی اخترشناسان (پاپاراتزی‌های کیهانی) شیفته‌ی این رابطه‌ی پیچیده‌ی ستاره‌ای هستند. این سامانه‌ی ستاره‌ای که اچ‌دی۲۶۵۴۳۵ نام دارد، یکی از سه سامانه‌ی ستاره‌ای دوتاییِ شناخته شده در کیهان -و نزدیک‌ترین نمونه به زمین- است که آشکارا می‌دانیم سرنوشتش مرگ در یک افنجار ابرنواختری گونه‌ی یکم‌ای خواهد بود؛ این یافته‌ی پژوهشی تازه است که در شماره‌ی ۱۲ ژوییه‌ی نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
این گونه انفجارهای ستاره‌ای زمانی رخ می‌دهند که یک کوتوله‌ی سفید (هسته‌ی رُمبیده‌ی یک ستاره‌ی پیر) دارای یک همدم ستاره‌ای بزرگ‌تر و جوان‌تر است، همدمی که هنوز سوختی برای سوزاندن دارد. کوتوله‌ی سفید که کوچک، ولی از دید گرانشی بزرگ است، شادمانه این سوخت را می‌مکد و به اندازه‌ای مواد آن را می‌کشد که پیکره‌ی این همدم جوان‌تر آغاز به دگرگونی کرده و از یک کره به یک بیضیگون، یا یک قطره اشک تبدیل می‌شود. در این روند، کوتوله‌ی سفید در درازنای میلیون‌ها سال بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود تا به جرمی می‌رسد که دیگر برایش خوب نیست! واکنش‌های هسته‌ای دوباره در هسته‌اش به راه می‌افتند، کوتوله می‌ترکد و هر دو ستاره به ابری درخشان از گاز و غبار در آسمان شب تبدیل می‌شوند.
ابرنواخترها را پس از انفجار به آسانی می‌توان شناسایی کرد (ابرنواختری که در سال ۱۰۵۴ میلادی رخ داد و سحابی خرچنگ را به جا گذاشت، تا ۲۳ روز حتی به هنگام روز دیده می‌شد)، ولی یافتنِ سامانه‌های ستاره‌ایِ رو به مرگ که سرنوشتشان یک ابرنواختر یکم‌ای باشد بسیار دشوارتر است. به گفته‌ی ناسا، تا اندازه‌ای به این دلیل که کوتوله‌های سفید بی‌اندازه کم‌نور و کوچکند؛ آنها جرمِ یک خورشید را در کره‌ای تقریبا به قطر زمین جا داده‌اند.
یافتن ستاره‌ی نگون‌بختی که همدم چنین کوتوله‌ای باشد هم کار چندان ساده‌تری نیست، ولی به نوشته‌ی این پژوهشگران، چون این ستارگان جوان‌تر معمولا بسیار درخشان‌تر هستند، می‌توانند سرنخ‌های گویایی به ما بدهند. یک سرنخ، “بیضیگون” بودن پیکره‌ی آنهاست، ویژگی‌ای که نشان می‌دهد چیزی پُرجرم دارد آن را از یک سمت می‌کِشد و پیکره‌اش را دگرگون کرده است. سرنخ دیگر، یک شناسه‌ی نوری است که خود را به شکل تپ‌هایی سریع نشان می‌دهد و به ما می‌گوید که با یک سامانه‌ی دوتایی روبروییم، سامانه‌ای که در آن، دو همدم دارند با فاصله‌ی بی‌اندازه کم و همچنین به سرعت به دور یکدیگر می‌گردند.
این پژوهشگران با بهره از داده‌های ماهواره‌ی پیمایش فراسیاره‌های گذران ناسا (تس، TESS) پی بردند که اچ‌دی۲۶۵۴۳۵ با هر دوی این سرنخ‌ها همخوانی دارد. این گروه به کمک این جزییات فاصله‌ی ستاره‌ی روشن و جرم آن را اندازه گرفتند، چیزی که به آنها امکان داد تا برآوردهایی آگاهانه درباره‌ی اندازه و سن همدمِ ناپیدای آن انجام دهند.
این دانشمندان پی بردند که ستاره‌ی روشنِ این سامانه حدود ۶۰ درصد جرم خورشید را در بر دارد، چیزی که نشان می‌دهد خودش هم چندان فاصله‌ای با رُمبیدن و تبدیل شدن به یک کوتوله‌ی سفید ندارد. از سوی دیگر، ویژگی‌های همدم ناپیدایش به خوبی با یک کوتوله‌ی سفید همخوانی دارد، زیرا جرمی تقریبا به اندازه‌ی خورشید را در کره‌ای کمی بزرگ‌تر از زمین گنجانده است.
این دو ستاره در زمانی حدود ۹۰ دقیقه یک دور کامل به گرد هم می‌زنند، چیزی که نشان می‌دهد بی‌اندازه به هم نزدیکند و احتمالا تا چند میلیون سال دیگر به کلی با هم ادغام خواهند شد. جرم این دو روی هم نشان می‌دهد که یک ابرنواختر گونه‌ی یکم‌ای در راهست- تنها حدود ۷۰ میلیون سال دیگر، بر پایه‌ی نتیجه‌گیری این دانشمندان.
روشن است که هیچ یک از ما در آن زمان نخواهیم بود تا این از هم پاشیدن (یا بهتر است بگوییم از هم گسیختگی) را ببینیم. ولی یافتن نمونه‌های واقعیِ سامانه‌های دوتایی محکوم به انفجار کار ساده‌ای نیست، و بررسی آنها می تواند به اخترشناسان کمک کند تا سازوکارِ همچنان رازگونه‌ای که به این انفجارهای سهمگین کیهانی می‌انجامد را بهتر بشناسند. بیچاره اچ‌دی۲۶۵۴۳۵، این بدین معناست که عدسی تلسکوپ پاپاراتزی‌های زمینی تا نسل‌های آینده روی رابطه‌ی آشفته‌ی این سامانه‌ی ستاره‌ای تنظیم خواهد بود.
منبع: 1star7sky.com