خراسان/ تا تا حالا فکر کردهاید که غیر از نیروی گرانش، چه نیروهای مهم دیگری در طبیعت وجود دارند؟ شاید شنیده‌باشید که میگویند تمام جهان از چهار نیروی بنیادی ساختهشده و گرانش یا همان جاذبه یکی از آنهاست که در ابعاد خیلی بزرگ، اثرگذاری خودش را نشان میدهد؛ مثلا در فاصله بین ماه و سیاره زمین و در ابعاد خیلی کوچک تر تاثیری ندارد و شما براثر جاذبه، جذب میز و صندلی خانهتان نمیشوید! خب بقیه نیروهای اصلی کداماند؟ نیروی الکتریکی؟ نیروی مکانیکی؟ نیروی بین آهن‌رباها؟ حدسهای خوبی بود اما جواب درست و دقیقی نیست چون وقتی از نیروهای بنیادی یا اصلی حرف می‌زنیم، منظورمان نیروهایی است که بقیه نیروها زیرمجموعه آن‌ها هستند. مثلا وقتی نیروی بین قطبهای منفی و مثبت آهن‌ربا را درنظر میگیرید، درواقع به یک نوع نیروی بزرگ‌تر و اصلیتر اشاره کردهاید که نه فقط در آهن و آهن‌ربا بلکه در جاهای دیگری هم وجود دارد. شاید باورش برایتان سخت باشد ولی نیروی الکتریکی، مکانیکی و شیمیایی هم صورتهایی از آن هستند. بله! اسم این نیروی اصلی، الکترومغناطیس است. تا این‌جا جاذبه و الکترومغناطیس را شناختیم و فهمیدیم در چه جاهایی میشود پیدای‌شان کرد اما دو نیروی دیگر چه؟ این نیروهای باقی‌مانده، کمتر به زندگی روزمره ما ربط پیدا میکنند و برای همین شاید برایمان ناشناختهتر باشند؛ نیروی هسته‌ای قوی و نیروی هسته‌ای ضعیف! نیروهایی هستند که در دل هسته اتمها که ذرات سازنده همه مواد دنیا هستند، وجود دارند و محدوده اثرگذاریشان در همان ابعاد بسیار کوچک است؛ برای همین اثرشان را به‌طور مستقیم در زندگیمان ندیده و احساس نکردهایم. این چهار نیرو باعث شده‌اند تمام کهکشانها، ستارههای درون آن‌ها و سیارات به‌شکلی که امروز میشناسیم، دربیایند و ما روی سیاره زمین بتوانیم از شکلهای مختلف این نیروها برای کارهایمان استفاده کنیم.
نویسنده : مریم ملی | روزنامه نگار