دیجیزا/تنها انسان است که به آسمان شب نگاه می‌کند و از خود می‌پرسد آیا ما تنهاییم؟ آیا تنها سیاره‌ی ما از میان تریلیون‌ها سیاره شانس این را یافته تا زندگی داشته باشد؟ یا نکند کیهان پر از گونه‌های زیستی دیگر است؟
اگرچه ما سال‌هاست که در پی یافتن نشانه‌های زندگی فرازمینی هستیم، ولی جستجویمان به زودی پیشرفت چشمگیری پیدا خواهد کرد.
در کهکشان راه شیری حدود ۲۵ میلیارد ستاره‌ی درست همسان با خورشید ما وجود دارد و اخترشناسان بر این گمانند که حدود ۲۰ درصد آنها دارای سیاره‌ای هم‌اندازه‌ی زمین در مدار پیرامون خود باشند. ولی با در نظر گرفتن این که ۲۰۰ میلیارد ستاره‌ی کوچک‌تر از خورشید هم در کهکشان هست که میزبان سیاره‌های زمین‌سانِ بیشتری هستند، شمار “زمین‌های” احتمالی در کهکشان به صدها میلیارد هم می‌رسد. پس با این همه سیاره، چرا هر روز زندگی تازه‌ای پیدا نمی‌کنیم؟ واقعیت اینست که فناوری ما “هنوز” به اندازه‌ی کافی پیشرفته نشده.
خوشبختانه به زودی تلسکوپ‌هایی تازه به ما امکان خواهند داد تا بفهمیم آیا انباز و شریکی در جهان هستی داریم یا نه. فراسیاره‌ها (سیاره‌های بیرون از سامانه‌های خورشیدی) دورتر از آنند که بشود به آنها سر زد، پس باید برای پیدا کردن نشانه‌های زندگی در آنها به بررسی جَوِشان تکیه کنیم. هم‌اکنون تنها می‌توانیم جو غول‌های گازی را بررسی کنیم. ولی در ماه‌ها و سال‌های آینده، اخترشناسان و مهندسان چشم‌های غول‌پیکری که برای دقیق‌تر نگریستن نیازست را به دست خواهند آورد.
بر پایه‌ی برنامه، در اکتبر ۲۰۲۱ یک تلسکوپ پرچمدار به نام تلسکوپ فضایی جیمز وب (جی‌دبلیواس‌تی) راهی فضا خواهد شد. این تلسکوپ با قطر ۶.۵ متر، دو برابرِ بزرگ‌ترین تلسکوپ فضاییِ پیشین است. اندازه‌ی بزرگ این تلسکوپ به آن امکان خواهد داد تا جوِ بی‌اندازه کم‌نورِ سیاره‌هایی که صدها تریلیون کیلومتر دورترند را هم بسنجد.
و با بودنش در فضا، دیگر هوای زمین مانعش نخواهد شد و خواهد توانست تصویرهایی بی‌اندازه پُروضوح بگیرد و سنجش‌هایی دقیق انجام دهد. ناسا به اندازه‌ای برای یافتن نشانه‌های زندگی با جیمز وب هیجان دارد که ۲۵ درصد از زمان رصدیِ تعیین شده‌ی این تلسکوپ را برای بررسی جو فراسیاره‌ها کنار گذاشته (اختصاص داده) است.
جیمز وب نمی‌تواند به تنهایی این کار را انجام دهد- این تلسکوپ شاید به تنهایی بتواند چند سیاره‌ی سنگی مناسب هم‌اندازه‌ی زمین را رصد کند. ولی سواره نظام به زودی از راه خواهند رسید. کار ساخت و سازِ دو تلسکوپ انقلابی دیگر تا پیش از ۲۰۳۰ به پایان خواهد رسید: “تلسکوپ غول‌پیکر ماژلان” (جی‌ام‌تی) و “تلسکوپ بی‌اندازه بزرگ” (ئی‌ال‌تی). این نام‌ها گزافه نیستند- این دستگاه‌های روی زمین به راستی بزرگ خواهند بود. جی‌ام‌تی با قطر ۲۴.۵ متر، دو برابرِ بزرگ‌ترین تلسکوپ نوری کنونی جهانست و ئی‌ال‌تی با قطر ۳۹.۲ متر، از این هم بزرگ‌تر خواهد بود.
این دو آینه‌هایی وادیسیدنی (تغییر شکل‌پذیر) خواهند داشت که بتوانند در واکنش به تغییرات هوای زمین، خم شوند و ریخت خود را دگرگون کنند و عکس‌های پروضوح‌تری که برای شناسایی رد و مُهرهایی بسیار ظریفِ مولکول‌ها در جو فراسیاره‌ها نیاز است را بگیرند. بزرگ‌تر بودن این آینه‌ها و وادیسیدنی بودن آنها عکس‌هایشان را حتی از عکس‌های تلسکوپ جیمز وب هم پروضوح‌تر خواهد کرد.
در این میان، کارهایی هم هست که دانشمندان باید برای آماده شدن انجام دهند. نخست، روش‌های بررسی و واکاوی (آنالیز) که برای پردازش داده‌های ورودی نیازست باید کامل و بهینه شوند. این کار مهمی‌ست زیرا واکاوی نادرست می‌تواند به نتیجه‌گیری چالش‌برانگیز بیانجامد. برلی نمونه، شناسایی فسفین (یکی از نشانگرهای زیستی) در جو ناهید که چندی پیش گزارش شده بود از سوی برخی بر پایه‌ی واکاوی نادرست داده‌ها رد شد.
دوم، نیاز به شناخت این داریم که کدام یک از ترکیب‌های مولکولی که در جو فراسیاره‌ها می‌بینیم نشانه‌ی نیرومندتری برای وجود زندگی هستند. وجود مولکول‌هایی مانند آب یا اکسیژن به تنهایی به معنای وجود زندگی یک یک سیاره نیست. شناخت گویاترین نشانه‌ها از این که یک جو توسط جانداران تغییر کرده برای ما کلیدی خواهد بود. خوشبختانه هم‌اکنون کارهای بسیاری در هر دو جبهه در دست انجام است.
پس از سده‌ها نگریستن به آسمان، در شگفت از این که آیا آنجا چیزی هست یا نه، اکنون در آستانه‌ی ورود به دورانی تازه‌ایم، دورانی که شاید به راستی بتوانیم پاسخ این پرسش را بیابیم.
منبع: 1STAR7SKY.COM